Giriş
Şefkat, birçok kişi tarafından yanlış anlaşılan bir kavramdır. Örneğin, şefkat genellikle 'aşk', 'nezaket' veya 'empati' ile karıştırılır. Bu nitelikler şefkatin bir parçası olabilir, ancak çoğu zaman bu duyguların şefkatle hiçbir ilgisi yoktur. Diğer yandan, şefkat 'zayıflık' olarak da görülebilir, ancak hem psikolojik hem de fizyolojik açıdan bakıldığında, şefkat dayanıklılık ve stres yönetiminde en büyük yardımcılarımızdan biri olabilir.
Şefkat Nedir?
Şefkat, acının nedenlerine duyarlılık göstermek ve bu acıyı hafifletmeye ve önlemeye yönelik bir taahhütte bulunmaktır. Bu tanım iki kısımdan oluşur:
Acıya Duyarlılık: Kişinin, acının nedenlerini ve etkilerini tamamen kavrama kapasitesine sahip olması ve acıya karşı duyarlı kalabilmesi.
Acıyı Hafifletme Taahhüdü: Yardımcı olabilmek için gereken her şeyi yapmaya istekli olmak.
Şefkat, başkalarının veya kendimizin acısını gördüğümüzde ortaya çıkar ve bu acıyı hafifletme isteğini doğurur. Şefkat, zorluklardan kaçınmak değil, tam tersine, kendimizde veya başkalarında var olan acıya ve zorluğa cesaretle ve güçle yaklaşmak demektir. Ancak, bu kolay değildir ve özellikle öz-şefkat söz konusu olduğunda, kendimizi bunaltıcı, tehdit edici, utanç verici veya kendini eleştiren bir durumda bulmak kolaydır.
Şefkatin Özellikleri
Şefkat, farkındalık, empati, sıkıntıya tolerans, cesaret, bakım niyeti, güç ve azim gibi birçok özelliği bir araya getirir. Bu beceriler, bunaltıcı durumlarla başa çıkmamıza yardımcı olur. Şefkatin ne olduğunu ve bu becerilerin nasıl geliştirileceğini iyi anlamazsak, durumu daha da kötüleştiren veya yardımcı eylemleri engelleyen yanlış anlamalara kapılabiliriz.
Terapide Şefkat
Çoğu insan, acılarını hafifletmek amacıyla terapiye gelir (örneğin, "acı dursun!"). Bu anlaşılabilir bir durumdur çünkü acı acıtır. Ancak, kişinin kendine bakım sürecine ne kadar yatırım yapmaya istekli olduğu konusunda genellikle belirsizlik vardır.
Acıyı durdurmak için, acının nedenlerine duyarlılık göstermemiz gerekir. Acının nedenlerine duyarsız olduğumuzda ve sadece acının geçmesini istediğimizde, sınırlı bir başarı elde edebiliriz. Acının nedenlerini anlamadan ve bunlara duyarlı olmadan, gerçekten bir şeyler yapmamız mümkün değildir.
Bu, zor olabilir. Acının nedenlerine duyarsız olduğumuzda, acıdan etkilenmediğimizde veya sıkıntıya tolerans becerilerimiz olmadığında, acıyı hafifletmek için yeterince uzun süre mevcut olamayız (acı durmasını istesek bile). Çoğu insan için bu en büyük zorluklardan biridir. Bu konudaki zorluklar, yetiştirilme tarzımız (bağlanma stilimiz ve duygular hakkında bize öğretilenler) ve fizyolojimizle (zihin, beyin ve vücudun nasıl çalıştığı) ilgilidir.
Şefkat, eylemlerimizden sorumluluk almayı gerektirirken, aynı zamanda hayatımızdaki birçok şeyin bizim seçimimiz olmadığını da kabul eder. Ebeveynlerimizi, cinsiyetimizi, evrimsel tarihimizi, doğduğumuz ülkeleri, aileleri veya travma geçmişimizi seçmedik. Buna rağmen, birçok insan yanlış yaptığı şeyler için kendini suçlama ve utandırma eğilimindedir. Ancak, şefkat perspektifinden baktığımızda, hayatımızdaki birçok şeyin bizim hatamız olmadığını kabul ederiz, ancak nasıl hareket edeceğimizi seçmek bizim sorumluluğumuzda kalır.
Şefkat ve Öz-Şefkat
Şefkat ve öz-şefkat, sadece yumuşak veya nazik olmakla ilgili değildir. Aksine, akıllı ve suçlayıcı olmayan bir anlayışla harekete geçmeyi ve hesap verebilir olmayı gerektirir.
Fiziksel ve Psikolojik Faydalar
Kendimize ve başkalarına karşı daha kararlı hareket etme kapasitemizi artırır.
Dayanıklılığı artırır (stres ve aksiliklerle başa çıkma yeteneğimizi geliştirir).
Anksiyete, depresyon ve diğer mental sağlık sorunlarına karşı duyarlılığımızı azaltır.
Tehdit sistemimizin tetiklenmesini azaltır, bu da stresin azalması, kalp atış hızı değişkenliğinin artması ve bağışıklık sistemi işlevlerinin iyileşmesi gibi olumlu sağlık faydaları sağlar.
Zor anlarda ihtiyaçlarımızı karşılama kapasitemizi artırır (eleştiri yerine, yatıştırma, nezaket, cesaretlendirme ve destek).
Öz-değerin sürekli bir sığınağını sağlar (özsaygıya odaklanmak yerine).
Empati ve Sempati
Şefkat, empatiyi içerir ancak sadece empati değildir. Örneğin, empatik bir katil, başkasına büyük acı çektirebilir. Empati, şefkatin bir parçasıdır ancak tek başına şefkat değildir. Aynı şekilde, şefkat sempati de değildir (birine üzülmek). Sempati pasiftir, oysa şefkat aktiftir; duyguyu hissetmeyi ve ardından bu duygu hakkında bir şeyler yapmayı içerir.
Özsaygı ve Öz-Şefkat
Öz-şefkat, özsaygının sağlayamadığı büyük faydalar sunar: Özsaygı, kendinizi iyi hissetmek için başkalarından daha iyi olmayı gerektirir. Ancak, bu, herkesin ortalamanın üzerinde olması durumunda ortalamanın yükselmesi gibi mantıksız bir döngüye yol açar. Özsaygı, ancak işler yolunda gittiğinde bizimle birlikte olur; ancak başarısızlık anlarında, özsaygımız geri çekilir ve içsel eleştirmenimiz bizi cezalandırmaya başlar. Öz-şefkat ise, zor duygularla başa çıkma sorumluluğunu almayı ve yaşamın zorluklarıyla daha iyi başa çıkmayı gerektirir.
Şefkat ve öz-şefkat, bizi güçlendiren, dayanıklılığımızı artıran ve başkalarına ve kendimize karşı daha nazik ve anlayışlı olmamızı sağlayan önemli araçlardır. Bu kavramlar, hem kişisel gelişim hem de terapi sürecinde büyük bir rol oynar.
Comments